Dijital Bankacılık ve Servis Modeli Bankacılığı Yönetmeliği Ne Diyor
By 
Takip edenler bilirler, “Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik” 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yürürlükte olmak üzere yıl sonunda Resmi Gazete’de yayınlandı. (Tüm Metin) Dünya genelinde çok başarılı örneklerini gördüğümüz bu yenilikçi iş modelleri ile ilgili yönetmelik ne yaptı, neleri belirledi, neleri kısıtladı konularına gelin hep birlikte bir göz atalım.
Yönetmeliğin kapsamını 6 ana konu başlığında toparlamak mümkün. Yönetmelik ile;
- Dijital banka tanımı yapıldı.
- Dijital bankanın faaliyet alanları ve sınırları belirlendi.
- Kurulması beklenen teşkilat yapısı belirlendi.
- Kuruluş ve faaliyet izni genel şartları belirlendi.
- Dijital banka olarak faaliyet göstermek isteyen mevcut bankalara ilişkin şartlar belirlendi.
- Servis modeli bankacılığı esasları düzenlendi.
1- Tanım
Yönetmelikte dijital banka; “Bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine esas olarak elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşu” olarak tanımlandı. Bunu – bazı nüans farklılıkları olmakla birlikte- İngilizce literatürdeki “Neobank” veya “Challenger Bank” olarak tanımlanan şubesiz banka kavramını baz alarak düşünebiliriz.
Burada önemli konu, taslak yönetmelikte geçen asgari özsermaye tutarında herhangi bir değişiklik yapılmamış olması. Dijital bankaların faaliyet izni alabilmesi için gerekli olan asgari ödenmiş sermaye tutarı 1 milyar Türk Lirası olarak taslaktaki hali ile korundu.
2- Faaliyetler
Dijital banka faaliyetleri 2 ana başlıkta sınırlandırıldı:
1-Müşteri portföyüne ilişkin sınırlamalar:
Yönetmeliğe göre, dijital bankanın kredi müşterileri yalnızca finansal tüketici ya da KOBİ’ler olabilecekler. Öte yandan dijital bankalar mevduat ve katılım bankalarının gerçekleştirdiği tüm işlemleri (Bankacılık Kanunu’nun 48. maddesinde belirlenen kredi işlemleri) gerçekleştirebilecek ve diğer bankalara kredi kullandırabilecekler.
Burada da önemli ayrıntı şu: Taslak Yönetmelik’te KOBİ boyutunu sonradan aşan işletmelere verilecek hizmete ilişkin konu yer almıyordu ve bu konuda bir soru işareti vardı. Yönetmelik ise, KOBİ boyutunu aşmayan işletmelere hizmet sunmaya başlandıktan sonra, KOBİ boyutunu aşması durumunda bu işletmelere sunulabilecek hizmetleri düzenledi. Bu işletmelere, yeniden KOBİ boyutu sınırlarına dâhil oluncaya kadar, yalnızca KOBİ boyutunu aşan müşterilere sunulabilecek hizmetler verilebilecek (döviz kredisi kullandırması gibi).
2-Kullandırılacak krediye ilişkin sınırlamalar:
Nakdi krediler için sınırlama getirildi. Yönetmeliğe göre, müşterilere toplamda maksimum aylık net ortalama gelirinin 4 katı tutarında teminatsız kredi verilebilir. Ancak, geliri tespit edilemiyorsa bu tutar maksimum 10 bin TL olabilir.
Taslaktan farklı olarak yönetmelikte, dijital bankaların, objektif kriterlere dayanmak şartıyla kendi gelir tahmin modellerini kullanarak gelir tespitinde bulunabileceği belirtildi.
3- Teşkilatlanma Yapısı
Dijital bankalar, ana merkez ile ana merkezin bağlı hizmet birimleri dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek ve fiziksel şube açamayacak. Ancak müşteri şikâyetlerini ele almak üzere en az bir fiziksel ofis kurmasının da zorunlu olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca dijital bankalar, ATM kurabilecek ve/veya mevcut ATM’ler üzerinden hizmet verebilecekler.
4- Kuruluş ve Faaliyet İzni
Bu konu başlığında birçok detay mevcut ama şu detay özellikle göze çarpıyor.
Yönetmelikteki yeni bir madde ile dijital banka başvuru sahibinin hâkim ortaklarının teknoloji, elektronik ticaret ya da telekomünikasyon hizmetleri sunan tüzel kişiler olması durumunda, bu tüzel kişilerin Türkiye’de yerleşik olması ve borçluluk durumu ve mali gücüne ilişkin risk verilerini Risk Merkezi ile paylaşmak üzere sözleşme imzalaması şartı getirildi.
Türkiye’de Telekom, Perakende ve FinTech şirketleri gibi birçok farklı şirketin Dijital Bankacılık konusuna ilgisi düşünüldüğünde bu ilgi çekici bir yeni madde.
5- Mevcut Bankaların Şartları
Yönetmelik’te mevcut bankalara ilişkin düzenlemeler taslaktaki hali ile korundu.
Mevcut bankalar ayrıca bir başvuruda bulunmadan faaliyetlerini dijitale taşıyabilecekler.
Bu bankaların şubelerini kapatmak istemesi durumunda ise şubelerin ancak kurumun uygun göreceği bir plan dâhilinde kapatılabileceği şartı yer aldı.
6- Servis Modeli Bankacılık
Yönetmelik ile ayrıca, yurtdışında BaaS (Banking As a Service) olarak, yönetmelikte ise servis modeli bankacılık olarak tanımlanan hizmet tanımlandı. Bizim de hali hazırda kullanımda olan Açık Bankacılık ürünümüz ApiGo ile hizmet vermeye başladığımız Servis Modeli Bankacılığın kapsamı ve hizmet modeli belirlendi.
Yönetmelik ile servis bankalarının servis modeli bankacılığı hizmetinin alanı; “ancak yurtiçinde yerleşik arayüz sağlayıcılarına ve yalnızca kendi faaliyet izinleri çerçevesinde” olarak tanımlandı.
Yani yönetmelik ile bankaların arayüz sağlayıcısı olamayacağı netleştirildi (Arayüz sağlama işi bir nevi Fintech’lere bırakıldı). Bankaların arayüz sağlayıcılara verebilecekleri hizmetleri sunabilmeleri için ise (mevcut faaliyet izinleri çerçevesindeki hizmetler) BDDK’ya faaliyet genişlemesi talebinde bulunmalarına gerek bulunmadığı belirtildi.
Bunun yanında arayüz sağlayıcıların, servis bankası ve müşteri arasında sözleşme ilişkisinin kurulmasına aracılık etmesi bakımından, Destek Hizmetleri Yönetmeliği kapsamında olduğu belirtildi ve Destek Hizmeti Kuruluşu olarak sorumlulukları belirlendi.
Yönetmelikte, dijital bankaların taahhüt edilen hizmet süreklilik yüzdesi minimum %99,8 olarak belirlendi. Ayrıca dijital bankaların tüm faaliyetlerinin bilgi sistemleri altyapısına bağlı olduğu düşünülerek, “bilgi sistemlerinden sorumlu en üst düzey yöneticinin en az genel müdür yardımcısı olması ve aynı yöneticinin yönetim kurulunun doğal üyesi olması” vurgulanmış durumda.
Bu nedenle kurulacak altyapının dijital bankalar için ne kadar önemli olduğunun bir kez daha altını çiziyor ve bu alanda yatırım yapacak kuruluşların seçimlerini güçlü ve köklü alternatiflerden yana yapmalarını bir kez daha hatırlatmak istiyoruz.
Bu vesileyle Architecht tarafından geliştirilen ve BDDK’nın tüm standartlarını kapsayan Dijital Bankacılık Platformuürününe şu bağlantıdan erişim sağlayabilirsiniz 😊
Bir sonraki yazımızda tekrar görüşmek üzere. Hoşça kalın…